"30 миллион теңге тұратын көлікті сатып алу әлдеқайда жеңіл": депутат Қазақстанда үй алу мәселесін көтерді

Мәжіліс депутаты Ерболат Сатыбалдин премьер-министрдің орынбасары Ермек Көшербаевқа жолдаған депутаттық сауалында Қазақстандағы өзекті тақырыптардың бірі – үй алу мәселесін көтерді, деп хабарлайды KAZ.NUR.KZ.

Сатыбалдинның айтуынша, қазіргі уақытта Қазақстан азаматтары үшін жеке баспаналы болу – ең өзекті әрі күрделі әлеуметтік мәселе. Бүгінде жеке пәтер алуға қарағанда, шамамен 30 миллион теңге тұратын автокөлікті сатып алу әлдеқайда жеңіл.

"Жылдық мөлшерлеме – 6 пайыз, бастапқы жарна талап етілмейді, құжат рәсімдеу онлайн, жылдам. Ал дәл осы сомаға баспана алғысы келген азамат кемі 30 пайыз бастапқы жарна төлеуге мәжбүр, 18-20 пайыз көлеміндегі жоғары пайызбен келісуге тиіс", - дейді мәжіліс депутаты.

Оның сөзінше, күрделі құжат жинау процесінен өтіп, соңында ипотека бермей қалуы да ғажап емес.

"Мемлекеттік саясаттың тұтынушылықты (көлік алуды) қолдап, тұрақты өмір сүруге мүмкіндік беретін тұрғын үй мәселесін екінші кезекке ысырып қойғаны алаңдатады. Осыған байланысты келесі ұсыныстарды қарастыруды сұраймыз", - дейді ол.

1. "Жалдаудан сатып алуға" (Rent-to-Buy) жүйесі

Көп адам үй алғысы келеді, бірақ басты кедергі – бастапқы жарна. Пәтер жалдап жүрген азаматтардың жалдау ақысының бір бөлігі кейін сатып алатын үйінің алғашқы төлемі ретінде есептеледі. Мысалы, айына 200 мың теңге төлесе, соның 50 мың теңгесі алдағы уақытта үйді сатып алғанда алғашқы жарна ретінде саналады. Осылайша, адам үш жыл ішінде үйге ақша жинап қана қоймай, төлем қабілетін де дәлелдеп үлгереді. Бұл жүйе жастарға, жалғызбасты аналарға, әлеуметтік осал азаматтарға өте қолайлы болмақ. Бұл тәсілді енгізу – үй алуға дайын емес, бірақ ниеті бар азаматтар үшін үлкен мүмкіндік болар еді.

2. Цифрлық "жылдам ипотека" жүйесі

Мемлекеттік органдар мен банктер арасында дерек алмасуды біріктіріп, онлайн рәсімдеу жүйесін енгізу. Қазіргі автонесиелеу жүйесіндегідей, тұрғын үйді де онлайн түрде, жедел әрі бюрократиясыз рәсімдеуге мүмкіндік беретін механизм қалыптастыру.

3. Тұрғын үйге қолжетімділікті арттыру үшін қаржыландыру тетіктерін жаңғырту

Тек "Отбасы банкпен" шектелмей, басқа банктерге де тұрғын үй жинақ жүйесіне қатысуға мүмкіндік беру қажет. Сондай-ақ ипотекалық несиелеуге зейнетақы қорын (ЕНПФ) тарту арқылы ұзақ мерзімді қаржыландыру нарығын қалыптастырып, пайыздық мөлшерлемені төмендету керек. Бұл – бәсекелі орта құруға, халықтың таңдауын кеңейтуге және несиенің қолжетімді болуына жол ашпақ.

4. Мемлекеттік қолдауды әділетті әрі тиімді бағыттау

Мемлекеттік бағдарламалар шын мәнінде баспанасыз жүрген азаматтарға арналуы тиіс. Сондықтан субсидиялар тек алғашқы тұрғын үй алуға бағытталып, екінші нарықтағы немесе инвестициялық мақсаттағы сатып алулардан шеттетілуі қажет. Сонымен қатар тұрғын үй саясаты өңірлік даму бағдарламаларымен тығыз байланыста іске асуы тиіс – бұл миграциялық тепе-теңдікті реттеп, аймақтарды жан-жақты дамытуға ықпал етеді.

Бұл ұсыныстардың барлығы тікелей бюджет шығынынсыз, қолжетімді үй санын арттыруға жол ашады. Қазіргі "тек ипотека" моделінен альтернативті жолдар ұсынады", - дейді мәжіліс депутаты Ерболат Сатыбалдин.

Ол сөзін қорытындылай келе, халық өмірін баспана үшін күреске емес, сол баспанада баянды өмір сүруге арнауы керек екенін баса айтты.